Enflasyon Nedir?
Enflasyon, bir ülkedeki ürün ve hizmetlerin piyasa fiyatlarında daimi artış göstermesi olarak tanımlanmakta, 1 yıllık yüzde değişimlerle ölçülmektedir. Bir ülkede enflasyon oluşabilmesi için bir yada birden fazla ürün veya hizmet fiyatının sürekli artış göstermesi gerekir. Başka bir ifadeyle, enflasyon yükseldikçe cebinizdeki her 1 lira aldığınız ürün veya hizmetin, daha küçük yüzdesini satın alır. Enflasyon yükseldikçe paranızın alım gücü azalır.
1 liranın değeri satın alma gücüyle ifade edilir; Bu paranızın o an için satın alabileceğiniz ürünlerin miktarıdır. Enflason arttığında ise paranızın satın alma gücü düşer. 1 lirayla alabileceğini ürün ve hizmetlerin miktarı azalır.
Örnek verecek olursak: Yıllık enflasyon oranı % 10 ise Bir kilo patatesi 2018 Haziran ayında 5 liraya alıyorken, 2019 Haziran ayında 5.5 lira olması beklenir. Paranızın alım gücü ise %10 oranında azalmıştır.
Bir çok gelişmiş ülke para politikası araçlarını göz önünde bulundurarak enflasyon oranlarını %2 – %3 aralığında tutmaya çalışmaktadırlar. Bu ülkelerin genel para politikası çerçevesinde enflasyon hedeflemesi oranıdır. Bir ülke ekonomisindeki makro ekonomik performansını değerlendirmek için mutlaka enflasyon ölçülmelidir.
Enflasyon Neden Yükselir?
Akademist ve ekonomistler enflasyonun nedeneni belli bir sebebe bağlayamamışlardır, ancak yükselişi açıklayan belli bazı teoriler üretmişlerdir.
Talep Enflasyonu – bu teoriye göre enflasyon mal ve hizmetlere olan talebin artmasıyla yükselmektedir. Başka bir ifadeyle ürüne olan istek arzdan daha çoksa enflasyon o ürün için yükselişe geçmekte.
Maliyet Artışı Sonucu – Firmaların üretimden yaşanan fiyat artışları sonucu ürettikleri ürünlerde fiyat artışına gitmesiyle oluşur.
Piyasadaki Paranın artması: Normal şartlarda bir ürünün çok fazla üreticisi varsa (arz yüksekse) o ürünün fiyatı düşer. Fakat söz konusu para ise enflasyonda yükselmelere neden olur. Merkez bankasının piyasaya çok fazla para sürmesi piyasadaki tüm ürün ve hizmetlerin fiyatını arttıracak doğal olarak enflasyon yükselecektir.
Enflasyon artışının nedenleri ülkelerin refah düzeyine ve ekonomik durumlarına göre farklılıklar taşımaktadır. Fazla nüfusu olan ve kıt kaynakları olan ülkelerde daha çok görülen enflasyon sorunu başta Afrika ülkelerinde daha fazla yaşanmaktadır.
Ülkedeki halk ve kamu harcamalarının toplam geliri aşarak sıkıntı yaşatması enflasyonu tetiklemektedir. Çünkü bütçe açığı ortaya çıkmaktadır. Ayrıca üretim maliyetlerinin artması ile birlikte üretilen mal ve hizmetin satış fiyatı da artacak ve toplam talebin azalmasına sebep olacaktır. Bu şekilde enflasyon artışı yaşanarak ekonomide durgunluk oluşacaktır.
İthalatın daha fazla yapıldığı ülkelerde karşılaşılan bir diğer sorun ise ithal malların fiyatındaki artışlardır. İthalata dayalı para politikası ile dış ticaret açığının enflasyon yaratması da büyük bir sorundur. Merkez bankasının da para politikası araçları kullanarak oluşan bu dış ticaret açığını kapatmayı para arz etmek yöntemiyle çözmeye çalışması enflasyona neden olmaktadır.
Enflasyon Artışının Sonuçları
Enflasyon artışı ile birlikte merkez bankası piyasaya daha fazla para basarak piyasayı sübvanse etmektedir. Ancak bu durumda yerli paranın değeri düşecek ve halkın cebindeki parayla daha az mal ve hizmet alımı yapılması sorunu ortaya çıkacaktır. Ülkede ise refah düzeyi hızla düşmektedir. Gelir dağılımında yaşanan adaletsizlik nedeniyle yatırımcılar da istihdam yaratmazlar.
Bütçe açığı oluştuğunda bunu karşılayamayan ve piyasaya para sürmek isteyen enflasyon mağdur ülke başka ülkelerden borç alarak dış borçlanma riskini de girmektedir. Ekonomik açıdan zor duruma düşen enflasyon mağduru ülkede yatırım yapılmaması ve istihdamın olmaması ile işsizlik artar, üretim durur ve yabancı yatırımcı da hızla kaçarak kıtlık ve krize yol açan yeni rizikoları da ortaya çıkarmaktadır.
İlgili Yazı: Ekonomik Kriz’in Belirtileri Nelerdir?