Amerikan Merkez Bankası (Fed), on yıl sonra faiz arttırımı yapacağını duyurduğunda, tüm dünya ekonomilerinde belirgin bir tedirginlik yaşandı. Bu tedirginliğin belli başlı, önemli sebepleri var. Bu sebeplerin ne olduğunu konuşmadan önce, faiz arttırımının ne anlama geldiğini anlamak gerekir. Bu yazımızda Fed’in in ne olduğunu, neden faiz arttırdığını piyasaları ne derece etkileyeceğini ve Türkiye için doların durumunun ne olacağına değineceğiz.
Fed Neden Faiz Arttırıyor?
Fed, on yılı aşkın süredir bankalara verdiği para için %0 faiz uyguluyordu. Fed’in yaptığı faiz arttırımı aslında burada ortaya çıkıyor. Yani artık bankalara verdiği para için belli oranda faiz uygulayacak. Bankalar da bu faizi kendi müşterilerine yansıtacak. Bu durumda müşteriler bankalardan aldıkları krediler ve kredi kartı borçları için daha fazla faiz ödeyecekler. Bu tablo, basitçe paranın maliyetinin artması demektir. Böylece piyasa içinde hareketlik artacak. Anlaşılacağı üzere Fed’in bu hamlesi, uluslararası piyasalarda kullanılan Dolar’ın da maliyetini arttırmaktadır.
Fed’in Faiz Arttırımı Uluslararası Piyasaları Nasıl Etkiler?
Fed’in faiz artırımından en çok, gelişmekte olan ekonomiler etkilenecektir. Gelişmekte olan ekonomiler, ekonomik büyümelerini dışarıdan aldıkları borçla sağlarlar. Bu bir anlamda, dışa bağımlı olmak demektir. Yani Dolar’a bağımlı olmaktır. Dolar’ın maliyetinin artması, Dolar ile borçlanan ekonomiler için yükün de artması anlamına gelir. Fed’in faiz artırımından en çok etkilenmesi beklenen bu ülkelerin başlıcaları, Brezilya, Rusya, Türkiye ve Güney Afrika’dır.
Faiz Artırımı Sürerse Türkiye Ekonomisi Nasıl Etkilenir?
Fed’in faiz arttırımı devam ettiği sürece, dışarıda bulunan Dolar, ABD piyasasına geri dönecektir. Bu durum ABD’de piyasayı canlandırırken, dışarıda Dolar’ın değerinin artması anlamına gelir. Türkiye’de son aylarda Dolar’daki büyük yükselişin başlıca sebeplerinden biri budur.
Faiz artırımı sürdükçe ABD’de tahvillerin satışı hızlanacak, bu durumda emtia fiyatları yükselecektir. Emtia, alınıp-satılabilen tüm ürünleri tanımlar. Demek ki, emtia fiyatlarının yükselmesi, Türkiye gibi borçla büyüyen ekonomilerde cari açığın büyümesine sebep olacaktır.
Fed’in 2017 yılında 3 faiz arttırımı daha yapması bekleniyor. ABD’nin yeni başkanı Trump ile Fed arasında bir süredir ortaya çıkan uyuşmazlığın neticesinde alınan bu tedbirlerin, önümüzdeki yıllarda şekilleneceği düşünülüyor. Bu süre içinde dünyada Dolar’ın diğer para birimleri karşısında değerlenme ivmesinin süreceği tahmin ediliyor. Buna göre uluslararası piyasalardaki tedirginliğin sebepleri daha iyi anlaşılabilir.
