Ülkemizde devlet tarafından çalışanlara ödenen ücretlerden vergi alınmaktadır. İşverenlerin ödediği tazminatlar ücret olarak kabul edildiği için devlet tarafından vergilendirilmektedir. Çalışanlar ise alınan tazminatlar ile ihbar ve işe başlatmama gibi durumlarda ödenen tazminatlarda vergi ödemek durumunda olup olmadıklarını bilmemektedirler.
Öncelikle kanunlar kapsamında ücretin tanımını bir bakmamız gerekirse;
Ücret: Gelir Vergisi Kanunu’na göre ücret “Belirli bir işyerine bağlı ve işverene tabi olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ile sağlanan menfaatler” olarak belirtilmiştir.
Ücretlerin tazminat, ödenek, tahsisat, aidat, prim, ikramiye, gider karşılığı yâda başka isimler altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belirli bir bölümü olarak ifade edilmesi, ücretin mahiyetini değiştirmemektedir.
İş anlaşması sona erdikten sonra ödenen tazminatlar; iş sonu tazminatı, iş güvencesi tazminatı gibi ödemeler ve yardımlar ücret olarak sayılmaktadırlar.
İŞ SONU TAZMİNATLARINDA VERGİ MUAFİYETİ
İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu uyarınca ödenmesi gereken tazminatların tamamı ile Basın İş Kanunu uyarınca ödenen tazminatların 24 aylık brüt ücret kısmı vergiden muaftır.
İş anlaşması sona erdikten sonra ise karşılıklı sonlandırma anlaşması kapsamında ödenen çeşitli adlar altında bulunan tazminatlarda ise kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısım vergiden muaf tutulmaktadır. Tavanı aşan kısım ise vergiye tabidir.
KIDEM TAZMİNATI TAVANI
2019 yılının ikinci yarısında kıdem tazminatı tavanı 6 bin 380 lira olarak kabul ediliyor.
Brüt ücreti 5 bin TL olan ve 10 yıllık hizmeti bulunan bir kişiye işveren tarafından 60 bin TL kıdem tazminatı,60 bin TL de iş sonu tazminatı ödemişse kıdem tazminatında vergi alınmaz. Bu kişinin vergiden muaf tutulacak tazminat miktarı ise 6380×10=63800 TL dir. Bu rakama kıdem tazminatı dâhildir. O halde 63800-60000=3800 TL lik bölümü vergiden muaf tutulur. Kalan tutar yani 60000-3800=56200 TL lik bölümü için vergi alınır.
İHBAR TAZMİNATINDAN VERGİ ALINIR MI?
İş anlaşması sonlandırılırken işçi ve işverenin belirli bir süre önceden bildirimde bulunması gerekmektedir. Buna da ihbar süresi denir.
İhbar süreleri kişinin çalışma sürelerine bağlı olarak şu şekildedir;
- İşi 6 aydan az sürmüş kişiler için 2 hafta,
- 6 ay ile 1,5 yıl arası çalışmış kişi için 4 hafta,
- 1,5 yıl ile 3 yıl arası çalışmış kişiler için 6 hafta,
- 3 yıldan fazla çalışmış kişiler içinse 8 hafta olarak uygulanmaktadır.
Eğer bu sürelere uyulmadan iş anlaşması bitirilirse, iş anlaşmasını bitiren kişi karşı tarafa bu süre kadar ihbar tazminatı öder. İhbar tazminatının tamamı ücret olarak kabul edilip vergilendiriliyor. Vergilendirme esnasında kıdem tavan tazminatı hesaplamaları bu tazminat içinde geçerlidir. Vergilendirilen tazminatlarda ki vergi oranı ise %15 ile %35 arasında değişmektedir.
İŞE BAŞLATMA TAZMİNATINDAN VERGİ ALINIR MI?
İşvereninin işten çıkarmasını haksız bulanlar mahkeme kararıyla işlerine dönebilmektedirler. İşe iade davalarını kazanan çalışanlara iki çeşit ödeme yapılmaktadır.
Birincisi; Mahkeme kararı kesinleşene kadar geçen sürenin 4 aylık bölümünün çalışana ödenmesi. Bu ödeme ücret sayıldığı için vergilendirilmektedirler.
İkincisi; davayı kazanan çalışanın işe başlatılmaması durumunda 4 ay ile 8 ay arasında değişen ücretinin işe başlatamam tazminatı olarak ödenmesidir. İşe başlatmama tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılmaktadır. Vergi alınmaz.
MAHKEME KARARI İLE YAPILAN ÖDEMELERDEN VERGİ KESİLİR Mİ?Mahkeme kararıyla yapılan ödemelerden kıdem tazminatın vergi alınmamaktadır. Ancak ihbar tazminatı, fazla çalışma ve genel tatil ödemeleri ise ücret kabul edilip vergilendirilir.
