Belli dönemlerde gündemi meşgul eden dul ve yetim aylıkları, toplum içinde herkesin merak ettiği konulardan biri olarak dikkat çekiyor. Çünkü bir şekilde dul ve yetim aylığı konusunda bilgi sahibi olmak her birimiz için zorunlu bir gerekliliktir. Çünkü bu aylığı almaya hak kazanmak bir gün bizlerin de başına gelebilecek bir durumdur. İşte bu nedenle, sıkça merak edilen dul ve yetim aylığını nasıl alınır ve nasıl hesaplanır merakına ilişkin biz de bu yazıyı kaleme almak istedik. İşte karşınızda her yönü ile dul ve yetim aylığı:
DUL VE YETİM AYLIĞI NEDİR?
Öncelikle dul ve yetim aylığının ne olduğuna açıklık getirmekte fayda var. Diğer adı ile ölüm aylığı olan dul ve yetim aylığı, ölen sigortalının geride bıraktığı eşine ve çocuklarına bağlanan aylıktır. Bu aylık ister kadın ister erkek olsun, hak sahibi eşlere verilir. Ölen sigortalının eşine bağlanan aylığa dul aylığı, çocuklarına bağlanan aylığa ise yetim aylığı ismi verilir. Eşlerde olduğu gibi çocuklarda da erkek ya da kız ayrımı yapılmaz.
ERKEK VE KIZ NASIL YETİM AYLIĞI ALIR?
Erkek çocuklar için bir yaş ve durum farklılığı vardır. Erkek çocuklar anne veya babasından yetim aylığını 18 yaşına kadar kesintisiz alırlar. Ortaöğrenim öğrencisi olan erkek çocukları 20 yaşına kadar, yüksek öğrenim öğrencisi olan erkek çocuklar da 25 yaşına kadar yetim aylığı almaya devam ederler. 25 Yaşından sonra ise bu aylığı alma hakları kaybolur. Ancak kız çocuklarında eğer sigortalı bir işte çalışmıyorsa ve bekârsa ya da dul ise ölene kadar anne veya babasından yetim aylığı almaya devam eder. Dul ve yetim aylığı alan eş ve çocuklar aynı zamanda sigorta yardımından da yararlanırlar. Yani sağlık sigortaları ölen anne veya baba üzerinden devam eder.
>> İlgili Yazı: KAYMAKAMLIK YARDIMI NASIL ALINIR?
DUL VE YETİM AYLIĞI NASIL HESAPLANIR?
Vefat eden sigortalının eş ve çocuklarına aylığın sadece yüzde 75’i oranında bir ödeme gerçekleştirilir. Yani ölen kişinin maaşının yüzde 25’i devlete, geri kalan yüzde 75’i de eşi ve çocuklarına kalır. Ancak bu yüzde 75’lik dilim eşit olarak eş ve çocuklar arasında pay edilmez. Pay ise şu şekilde gerçekleşir, ölen sigortalının eşi, yüzde 75’in yüzde 50’sini almaya hak kazanır. Geriye kalan yüzde 25’lik dilim ise, yetim aylığı almaya hak kazanan çocuklar arasında eşit olarak bölünür.
Örneğin 2 çocuk var ise her biri yüzde 12,5 oranında maaş almaya hak kazanır. Tek çocuk ise yüzde 25’in tamamını alır. Eğer ölen sigortalının yetim aylığı almaya hak kazanan bir çocuğu yok ise o zaman bu yüzde 75’lik dilimin tamamı eşe dul aylığı olarak bağlanır. Tam tersine eğer ölen sigortalının eşi de yok ise o zaman yüzde 75’lik oran, eşit şekilde çocuklar arasında yetim aylığı olarak pay edilir. Tek çocuk ise tüm payın tamamı çocuğa bağlanır. Oran bu şekilde bölüşülür.
>> İlgili Yazı: Sosyal Yardımlaşmadan Kimler Faydalanabilir?
ÖLENİN ANNE VE BABASI DA HAK KAZANIR
Diğer yandan, ölen sigortalının bakmakla yükümlü olduğu 65 yaş üzeri bir anne ve babası var ise, bu kişiler de evlatları üzerinden ölüm aylığı almaya hak kazanırlar. Ayrıca, ölen sigortalıdan kendisine bağlanan dul aylığını alan eş, sigortalı bir işe girerse, o zaman kendi payına düşen maaşın sadece yarısını almaya hak kazanır. Yani dul aylığının yarısı bir gelir elde etmesinden ötürü kesilir. Ancak eş, işten ayrıldığında bu kesinti son bulur ve hak ettiği pay ne ise tamamını almaya devam eder.
DUL VE YETİM AYLIĞI ALMA ŞARTLARI NELERDİR?
Dul ve yetim aylığı alma şartlarını ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı alabilmesi, başka bir evlilik yapana ya da ölene kadar devam eder. Sigortalı bir işe girerse aylığının yarısını alabilir.
- Baba veya annesini kaybeden bir erkek, 18 yaşına kadar kesintisiz, öğrenciliği devam ederse 25 yaşına kadar kesintisiz yetim aylığı almaya hak kazanır. Ancak eğer erkek çocuğunun çalışmasına engel olacak bir malül durumu mevcut ise o zaman yaşına bakılmaksızın ömür boyu yetim aylığı alabilir.
- Baba veya annesini kaybeden bir kız çocuğu, evlenene kadar ve sigortalı bir işe girene kadar yaşı ne olursa olsun ömür boyu yetim aylığı alır. Evlenirse ya da bir işe girerse aylık kesilir. Boşandığında ya da işten ayrıldığında aylık yeniden kendisine bağlanır.
- Hiçbir geliri, mal varlığı bulunmayan ve sigortalının ölmeden önce bakmakla yükümlü olduğu 65 yaş üzeri anne ve babası ölüm aylığı adı altında maaşa bağlanabilir.
- Dul ve yetim aylığı alabilmek için, ortada resmi bir talebin olması şarttır! Bunun için ölüm aylığı talep belgesini il ve ilçelerde bulunan sigorta müdürlüklerine teslim edilmesi gerekmektedir. Talep olmadığı sürece bu aylık otomatik olarak bireylere bağlanmamaktadır!
- Dul ve yetim aylığı ödemeleri ise sigortalının ölüm tarihini izleyen ilk aybaşında ödenmeye başlar. Eğer başvuru talebinde gecikme yaşanırsa, yapılan başvuruya bağlı olarak ilk ay başında ödeme gerçekleşmeye başlar.
>> İlgili Yazı: Para Yardımı Yapan Kurum ve Kuruluşlar
