Kıdem ve İhbar Tazminatı Nasıl Alınır ve Nasıl Hesaplanır?
Belli bir süre çalıştığınız işinizden ayrılacak yada artık emekli olma yaşınız geldi. Bu ve benzeri durumlarda şartlarınız uyuyorsa iş kanunu gereğince işvereninizin kıdem ve ihbar tazminatı ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu yazıda ihbar ve kıdem tazminatının şartlarından ve nasıl hesaplandığından bahsedeceğiz buyurun okuyalım…
Kıdem Tazminatı Nedir Nasıl Alınır ?
Kıdem tazminatı; Çalışma Bakanlığının 1475 sayılı kanununun 14. Maddesine göre belirlenmiş olup bir işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışan ve bu çalışma süresini işveren ile bir akit çerçevesinde belirleyen çalışanlara ödenen tazminat olarak tanımlanmıştır. Kıdem tazminatını alabilmek için;
1 ) İş veren tarafından iş akdinin iyi niyet çerçevesinde sonlandırılmış olması,
2 ) Çalışanın sağlık, iş kurallarına aykırı şartlarda çalışmaya zorlanması,
3 ) Emeklilik yılı çalışma süresini tamamlamış olan çalışanın çalışma aktini yasal olarak sonlandırması,
4 ) Kadın çalışanlarının evlilik gibi sebepler ile çalışma hayatını sonlandırması,
5 ) Çalışan işçinin en az bir yıl aynı iş yerinde çalışması akabinde hayatını kaybetmesi,
6 ) Çalışan erkek bireylerin askerlik gibi zorunlu vatani görevlerini yerime getirmek için işten ayrılmak durumunda kalması,
7 ) Sağlık problemlerinin işçinin çalışmasını engellediğinin rapor ile belirlenmesi gibi durumlarda kıdem tazminatı ödenir.
İşçi kendi isteği ile iş yerinden ayrılması durumunda kıdem tazminatı alamamaktadır. Ancak ülkemizde bazı iş verenler uzun yıllar yanlarında çalışan bireylere iyi niyet çerçevesinde kıdem tazminatı ödemekte.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır ?
Kıdem tazminatı bir iş yerinde en az 1 yıl çalışan işçilere belirli şartlar altında ödenmektedir. Tazminat miktarı işçinin bu iş yerinde 30 günlük brüt ücret tutarı 1 yıl için kıdem tazminatı olarak hesaplanır. Bir yıldan fazla çalışan biri için çalıştığı süre yıllık ücret üzerinden hesaplanır ve işçiye ödenir.Kıdem tazminatı hesabı içerisinde;
- Çıplak çalışma ücreti,
- Yemek yardımı,
- Yakacak yardımı,
- Gıda yardımı,
- Giyecek yardımı,
- Erzak yardımı,
- Aile çocuk yardımı,
- Yıpranma tazminatı ve sağlık yardımı yer alır.
Bu yardımlar normal çalışma hayatında brüt maaş içerisinde de yer alır. Bu yardımlar ile birlikte net maaş kişinin kıdem tazminatını oluşturur.
Kıdem tazminatı çalıştığınız her bir iş yeri için ayrı ayrı ödenir. Bir iş yerinde 5 yıl çalışıp bu iş yerinden ayrıldığınızda burada hak ettiğiniz kıdem tazminatını alırsınız. Daha sonra başka bir iş yerinde 10 yıl çalışıp ayrıldığınızda ise sadece bu iş yerinde çalışmış olduğunuz 10 yıl üzerinden kıdem tazminatınız hesaplanır. Kıdem tazminatı yasalar gereği 10 yıllık bir süreye tabidir. 10 yıl boyunca talep edilmeyen kıdem tazminatı zaman aşımına uğrar.
İhbar Tazminatı Nedir Nasıl Alınır ?
İhbar tazminatı 4857 sayılı kanunun 17 maddesi gereğince iş akdinin fesih edilmesine bağlı olarak ödenir. İş verenin çalışanın işine son vereceğini bildirmesinden sonra çalışanın kendisine iş bulması için belirli süreler izinli sayılması gereklidir. İş veren bu izni vermediği takdirde ihbar tazminatı almaya hak kazanır. İhbar tazminatı ödenmesi için iş veren ve işçi arasında şu şartlar arasında iş sözleşmesi yapılmış olması gereklidir;
1 ) Altı aydan daha kısa süre için yapılmış sözleşmelerde bildirim yapılmasını takip eden iki hafta içinde,
2 ) Altı ay ve bir buçuk yıl arasında devam eden iş akdinde bildirim yapılmasından sonra dört hafta süresince,
3 ) 1.5 yıldan 3 yıla kadar süren iş akitlerinde bildirim yapılmasından itibaren altı hafta için,
4 ) 3 yıldan fazla olan çalışma sürelerinde ise 8 hafta için ihbar tazminatı ödemesi yapılır.
İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır ?
İhbar tazminatı hesaplamasında çalışanın iş yerinde aldığı son maaş dikkate alınır. İşçi aldığı son brüt maaş üzerinden çalıştığı süreye göre hak ettiği ihbar tazminatını işverenden talep eder. İş veren işçi hakları gereği iş araması için belirli süreler izin vermeden iş akdini sonlandırdığı çalışana hak ettiği ihbar tazminatını ödemek zorundadır. Çalışan kendi isteği ile ile iş yerinden ayrılması halinde ihbar tazminatı alamaz.
Ayrıca işçiden kaynaklı ayrılma sebeplerinde de ihbar tazminatı ödemesi ortadan kalkmaktadır. Kıdem tazminatında geçerli olan sebepler işçiden kaynaklı olduğunda ihbar tazminatında ortadan kalkmaktadır. İhbar tazminatı, işçinin iş veren tarafından haksız bir şekilde işine son verilmesini önleyen ve işçinin hak kayıplarının karşılanmasını sağlayan bir yasal güvencedir. İhbar tazminatı için süre aşımı söz konusudur. 5 yıl boyunca talep edilmeyen ihbar tazminatı süre aşımına uğrar. Bu nedenle iş veren iş akdini fesih ettiği anda yasal haklarınızı aramanız ve hak kayıplarınızı talep etmeniz yerinde olacaktır.