Diyelim ki Türkiye, bir defada her vatandaşı için trilyonlarca lira para basmaya kalktı ve diyelim ki kısa dönemde enflasyon ve para biriminin değeri de sabit. Ayrıca geçiş evresinde de kimsenin ülke dışından alışveriş yapmadığı varsayalım. Çok para basmak bir çözüm müdür? Merkez bankası normalden çok piyasaya para basarsa ülke ekonomisi bu durumdan nasıl etkilenir? İşte akıldaki soruların cevabı…
Bir Ülkede Fazla Para Basılırsa Oluşabilecek Üç Durum
Yol kenarında satış yapan birisi fazlasıyla mutlu olacaktır çünkü artık o bir milyarder olmuştur. Hayatı boyunca yapmak istediklerini gerçekleştirecek ve ülkede ne kadar lüks eşya varsa bunları satın alacaktır.
İstediği her özelliğe sahip bir villayı satışa sunan bir ev sahibine gider ve görür ki piyasadaki nakit bolluğundan dolayı aynı evi almak isteyen üç kişi daha vardır. Bu durumda kişinin üç seçeneği vardır sadece.
İlk durumda potansiyel alıcılar en yüksek fiyat teklifini vermek için bir yarışa girerler. Bu nedenle söz konusu evin değeri aşırı biçimde yükselecektir.
Ev sahibi aldığı para ile alışveriş yapmaya gider fakat tüm fiyatların bir anda yükseldiğini görür ve işte bu nedenle hiçbir şey satın alamaz.
İkinci durumda ev sahibi, ev için belirlediği fiyatın çok düşük olduğunu düşünür ve bu fiyatı yükseltmeye kalkar. İşte yine bu nedenle evin fiyatı aşırı biçimde değer kazanır.
Üçüncü durumda ev sahibi elinde yeterince para olduğunu düşünerek evini satmaktan vazgeçer. İşte bundan dolayı piyasadaki mal ve hizmetler büyük
ölçüde azalma gösterir.
İlk iki örnekte ortak olan iki tane şey var. Bunlardan birincisi mal ve hizmetlerin fiyatları olağanüstü bir şekilde artar. Diğeri ise satın alma gücü aynı kalır fakat paranın değeri önemli ölçülerde azalır. Kısacası 1 kilo elmayı bugün 3 TL’ye alıyorsak yarın 30 TL’ye alırız
Üçüncü durumda ise kimse elindeki nakit fazlasından dolayı başkası ile ticaret yapmak istemez. Bu durum da piyasadaki mal ve hizmetlerin azalmasına yol açar.
Aynı miktarda malı almak için daha fazla miktarda para gerekmesiyle birlikte daha çok para basılmaya başlar ve bu durum da insanların bir kilo almak için bir kamyon dolusu para ile pazara gitmelerine kadar gidebilir.
Sonuç Olarak:
Bir hükümet fazla para basmayı denediğinde parası değer kaybeder. Ülke otoriteleri daha fazla para bastıktan sonra alım gücünüz azalmasa bile aynı kalacaktır. Dolasıyla bir ülkenin fazladan para basmasının bir anlamı olmaz. Ülke parası, hükümet sınırsız miktarda para basmayı denediğinde ülke parası daha büyük banknotlarla piyasaya sürülecektir. Öte yandan ülke içindeki ticaret hacmi de düşecektir.
